İçindekiler
İç menisküs, diz ekleminin iç (medial) tarafında önemli bir kıkırdağımsı yapı olup amortisör görevi görür. Dizin iç bölümünden geçen yüklerin yaklaşık %50'sini emer. Bu nedenle, iç menisküs yırtığı olduğunda, yırtılmayı onarmaya çalışmak çok önemlidir, çünkü tamir edilmezse ve kesilip alınırsa, dizin iç tarafı üzerindeki yükte bir artış olacaktır ve sonuçta bu, eklem kıkırdak hasarına yol açacaktır.
İç menisküs yırtığı, dış menisküs yırtığına göre daha sık görülür, çünkü iç menisküs dış menisküse göre daha az hareketlidir. Bu daha az hareketlilik olası bir darbe durumunda sabit kalıp yırtılmasına sebep olur. Ek olarak, iç menisküs, dizin iç bölümünden geçen yüklerin %50'sine kadarını emerek, iç menisküsü yaralanmaya duyarlı hale getirir.
İç menisküs yırtıkları çeşitli şekillerde ortaya çıkar:
Boyuna yırtık
Kova sapı şeklinde yırtık
Yerinden oynamış kova sapı yırtık
Kök yırtığı
Papağan gagası şeklinde yırtık
Üstten aşağı yırtık
Kanat şeklinde yırtık (flap)
Yatay yırtık
Yıpranma (dejeneratif) yırtık
İç menisküs yırtığı belirtileri:
Ağrı
Şişme ve sertlik, 2 ila 3 gün içinde kademeli olarak artar
Kilitlenme, takılma
Eklemin stabilitesinin bozulması
Kompleks İç Menisküs Yırtıkları
İç menisküsün kompleks (yıpranmış ve parçalı) yırtılması, yukarıda listelenen modellerden herhangi birinin bir kombinasyonunu içerir. Çoğu durumda bu yırtıkları olan hastalarda menisküs dikilemeyeceği için menisküsün kesilerek çıkarılması (menisektomi) gerekir.
Kompleks onarılabilir iç menisküs yırtığı, menisküsün arkası ile eklem kapsülü birleşim yeri boyunca uzun yırtıkları (meniskokapsüler yırtıklar, menisküs kökü yırtıkları veya radyal yırtıklar) içerebilir. Bu yırtıklar birçok durumda çok karmaşık olarak hissedilse de doğru cerrahi ekip ve aletlerle çoğu zaman tamir edilebilirler.
Tam tersi onarım şansının yok denecek kadar az olduğu yırtıklarda belirgin maserasyon, ayrılma veya menisküs dokusunun parçalı olarak yırtıldığı durumdur. Bu durumlarda, menisküsün nispeten zayıf kanlanması nedeniyle iyileşme şansı bulamaz. Bu tarz yırtıklarda hasta ağrı hissedip fizik muayenede eklemde mekanik takılma bulguları varsa artroskopik olarak menisküsün yırtığının çıkarılması işlemi (parsiyel menisektomi) ameliyatı yapılır.
Eğer mekanik semptom yok ise ve hastanın şikayeti varsa PRGF (Plasma Rich in Growth Factor) gibi eklem içi enjeksiyonları planlanır.
İç Menisküs Yırtığı Tanısı Nasıl Konulur?
Fizik muayene esnasında dize yapılan çeşitli testler sonucu şüphe duyulur ve MR görüntüleme yöntemine başvurulur. Sonucunda yırtık olup olmadığı, ne tarz bir yırtık olduğu, cerrahi tedaviye mi, eklem içi enjeksiyon tedavisine mi ihtiyaç olduğu hakkında fikir sahibi olunur.
İç Menisküs Yırtıkları Nasıl Tedavi Edilir?
Hangi tür menisküs yırtıkları ameliyatsız tedavi edilebilir?
Potansiyel olarak stabil olan ve ameliyatsız tedavi edilebilen bazı menisküs yırtıkları vardır. Bunlar, ağrı takılma gibi bulgu vermeyen iç menisküsün arka boynuzunun yıpranma (dejeneratif) yırtıklarıdır. Bu yırtıklarda menisküste kendi üzerine katlanmayan ve ağrıya neden olmayan bir yarık olabilir. Bu tür menisküs yırtıkları, dizde şüphelenilen başka bir patoloji için MRI taramasında rastlantısal olarak tespit edilir. Ayrıca herhangi bir mekanik semptom veya ağrıya neden olmayan menisküs yırtıkları olan yaşlı hastalarda cerrahi tedavi yerine takip etmek yeterli olur. Sadece ağrı var ise eklem içi çeşitli enjeksiyon (PRGF, hyalarunat, gibi) tedavileri yapılabilir.
Cerrahi Tedavi Seçenekleri
Yırtığın Dikilemeyip Menisküsün Kısmi Olarak Çıkarılması (Parsiyel Menisektomi)
Kısmi İç menisektomi geçiren hastalar, ameliyattan hemen sonra ameliyatlı dizlerinin üzerine basıp yürüyebilirler. Ameliyattan sonraki ilk günden itibaren egzersizlerine başlayabilirler. Dizin ön bölümündeki dört kasın birleşiminden olan Kuadriseps kasının aktive edilmesini öğrenip bu kasın kullanımını artırmak, iyi bir ameliyat sonrası süreç geçirmenizi sağlar. Diz ve diz kapağı (patella) hareketliliğin yeniden kazanılması da erken dönemde hedeflenir.
Genel olarak, az miktarda menisküs çıkarılarak yapılan parsiyel menisküs ameliyatı sonrası olan hastaların ameliyattan en az 4-6 hafta sonraya kadar koşu gibi darbe içeren aktivitelere katılmalarını tavsiye etmiyorum.
Önemli miktarda menisküs çıkarılmılş hastalarda, diz eklem kıkırdak hasarı ve eklem kireçlenmesi (osteoartrit) gelişme riskinin daha yüksek olması nedeniyle, genellikle önemli etki aktivitelerinden kaçınılması önerilir. Bu hastalar yakından takip edilmeli, aktivitelerle ilgili herhangi bir ağrı veya şişlik varsa, hastaların doktorlarına bildirmeleri gerekir, çünkü bunlar eklem kıkırdak hasarının habercisi olabilir. Eğer eklem kıkırdağına hasar meydana gelmeye başlamışsa, bu hastalarda aktivitelerin düzenlenmesi, düşük etkili egzersizlerin seçilmesi, PRGF gibi eklem içi enjeksiyonlar veya olası menisküs nakli gibi daha ileri cerrahi tedaviye gerek duyulabilirler.
Önemli miktarda iç menisküs çıkarılmak zorunda kalınmışsa, zamanla daha fazla eklem kıkırdak bozulması neredeyse kaçınılmazdır. Bu bozulmanın ne zaman olacağı hastadan hastaya değişmekle birlikte birkaç ay ile on yıldan fazla bir süre içinde de gelişebilir.
Menisküs Yırtığının Dikilmesi
Bilimsel araştırmalar göstermiştir ki genç hastalarda, eklem kıkırdağı hasarı olmayan hastalarda ve mekanik aksları normal olan hastaların iç menisküs yırtıkları dikilince yırtık menisküs dokusunun kaynayarak iyileşme şansı oldukça yüksektir.
Eğer menisküs yırtığı dikiş atılmaya uygunsa hastanın yaşından bağımsız olarak yırtık dikilmelidir. Eğer yırtık bir menüsküse dikiş atılmışsa, o taraf bacağa 4-6 hafta üzerine bastırılmaz.
Ayrıca eklem içi kemik iliği uyarımı, Büyüme Faktöründen Zengin Plazma (PRGF) ve çok sayıda dikiş tekniği (hepsi içerden, içten-dışa, dıştan-içe) kullanılarak daha iyi bir iyileşme sağlanabiliyor.
