Ayak başparmak kireçlenmesi, tıp literatüründe Halluks Rigidus olarak adlandırılır ve ayak başparmak eklemindeki kıkırdağın aşınması sonucu meydana gelmektedir. Oldukça etkili ayak baş parmak ağrısı yapmaktadır.
Bu makalede, ayak başparmak kireçlenmesinin Halluks Rigidus'un diğer olası sebeplerini, belirtilerini ve tedavisini ayrıntılı bir şekilde ele alacağız.
Halluks Rigidus Nedir?
Ayak başparmağının tarak kemiği ile yaptığı eklemde kireçlenme ya da başka bir deyişle kıkırdak bozukluğuna bağlı olarak ayak başparmağında ağrı ve hareket kısıtlılığına sebep olan duruma, ayak başparmak kireçlenmesi halluks rigidus ya da halluks rijidus denir.
Ayak başparmağında en sık ağrıya sebep olan ayak başparmak kireçlenmesi en sık metatarsofalangeal adlı eklemde olur. Bu ekleme kısaca MTP eklem denir. Bir başka deyişle MTP eklemi ayakta en sık kireçlenmenin görüldüğü eklemdir.
Ayak başparmağında en çok ağrı yapan durumlardan biri de ayak başparmak eğrilik ile karakterize halluks valgustur. Halluks valgus ile ilgili ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız bu bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Ayak Başparmak Kireçlenmesi Halluks Rigidus Neden Olur?
Başparmağın MTP ekleminde eklem hasarı çoğu hastada nedenini bilmediğimiz şekilde başlar. En sık nedeni genetik yatkınlıktır. Kadınlarda erkelerde 2 kat daha sık görülür. Hastaların çoğunda hastalık tek tarafı yani sağ ayak başparmakta da olabilir sol ayak başparmakta olmakla birlikte, % 20 hastada her iki ayak başparmakta bir başka deyişle çift taraflı olur.
Ayak Başparmak Kireçlenmesi (Halluks Rigidus) diğer sebepleri:
Daha önce bu eklemi içine alan kırık-çıkık gibi travmalar sonucu.
Futbolcular, maraton gibi uzun mesafe koşucularında ve bale sporu yapanlarda fazla kullanıma bağlı
Bu eklemin önceden geçirilmiş enfeksiyonu.
Gut ve romatoit artrit gibi romatizmal hastalıklar.
Düz tabanlık gibi ayaktaki şekil ve basma bozuklukları.
Halluks Rigidus Hastalığının Belirtileri Nelerdir?
Ayak başparmak kireçlenmesinin belirtileri arasında ağrı, şişlik, eklem sertliği ve hareket kısıtlılığı yer almaktadır. Özellikle ayak başparmak ekleminin kullanımıyla artan ağrı, bu durumun belirgin bir işaretidir.
Ayrıca, eklemin üzerinde kemik çıkıntıları hissedilebilir. Belirtiler genellikle zaman içinde kötüleşebilir, bu nedenle erken teşhis ve tedavi önemlidir.
Genelde Görülen Ayak Başparmak Kireçlenmesinin (Halluks Rigidus) Belirtileri:
Ayak baş parmak ağrısı: Uzun süren başparmak ağrısının sebebi halluks rigidus olabilir
Hareket kısıtlılığı
Başparmakta uyuşma
Halluks Rigidusu olan hastalarda, ayak başparmağının bu ekleminde ağrı ve hareket kısıtlılığı vardır. Topuklu, ucu dar ayakkabılar giydikten sonra, yürüme, koşma gibi aktivitelerle ağrı daha da artar.
Hastalığın başlangıcında olmayan daha sonra gelişen, eklemin üst tarafında ele gelen şişlik oluşur.
Bu şişliğin sebebi eklem kıkırdak hasarı sonucu oluşan yeni kemik büyümeleridir.
Ağrının yeri daha çok başparmağın üstünde ve yan tarafındadır. Ayak başparmağın altında olan ağrıların sebebi çoğu zaman nasırdır ve plantar plak yaralanmalarıdır.
Plantar plak yaralanmaları ile ilgili ayrıntılı bilgi edinmek istiyorsanız bu bağlantıya tıklayabilirsiniz
Topuklu, ucu dar ayakkabılar giydikten sonra, yürüme, koşma gibi aktivitelerle ağrı daha da artar. Hastalığın başlangıcında olmayan daha sonra gelişen, eklemin üst tarafında ele gelen şişlik oluşur.
Bu şişliğin sebebi eklem kıkırdak hasarı sonucu oluşan yeni kemik büyümeleri bir başka deyişle osteofitlerdir. Bu kemik çıkıntıları zamanla büyüyüp başparmağın sinirini sıkıştırarak başparmakta uyuşmaya da yol açar.
Halluks Rigidus Tanısı Nasıl Konulur?
Hastanın ayrıntılı olarak hikayesi dinlendikten sonra, ayak detaylı olarak muayene edilir. Ayak başparmağında ağrıya sebep olabilecek diğer durumlar (halluks valgus, gut…) gözden geçirilir. Muayene sonucunda ayakta basılarak çekilecek ayak röntgenleri ile çoğu zaman halluks rigidus tanısı konulur.
Halluks Rigidus Nasıl Tedavi Edilir?
Ağrıya sebep olan aktiviteleri bırakmak, başparmağı sıkmayan geniş ve yumuşak ayakkabı giymek gibi ameliyatsız yöntemler ile tedaviye başlanır. Ek olarak doktorunuza danışıp alacağınız ağrı kesici ilaçlar, buz uygulaması ağrınızı hafifletir.
Halluks rigidusta oluşan eklem kıkırdak hasarını geri döndürmek mümkün değildir. Hastalığın ileri dönmelerinde tek tedavi seçeneği ameliyattır.
Ayak Başparmak Kireçlenmesinin (Halluks Rigidus) Ağrısı Nasıl Geçer?
Ayak başparmak kireçlenmensin kalıcı çözümü ameliyat ile sağlanır. Ancak ameliyat öncesi yapılacak birtakım tedaviler ile geçici de olsa ağrı dindirilebilir.
Öncelikli olarak yapılması gereken geniş, ayak ucunu sıkmayan ayakkabı giymek, gün içinde ayağın ayakkabıda geçireceği zamanı azaltmak olmalıdır.
Ultrason altında ayak başparmak eklemine yapılacak kortizol ve hyalarunik asit enjeksiyonları ile ağrı kontrol altına alınabilir.
Halluks Rigidus Tedavisinde Hangi Ameliyatlar Yapılır?
Halluks rigidus cerrahi tedavisinde 2 farklı çeşit ameliyat vardır. Çeliktomi Ameliyatı ve Başparmak Ekleminin Sabitlenmesi Ameliyatı olarak ikiye ayrılmaktadır.
Çeliektomi Ameliyatı
Başparmak eklem kıkırdak bozukluğunun çok ileri olmadığı, özellikle başparmaktaki kemik çıkıntısından dolayı ayakkabı giymede zorluk çeken hastalar, ayrıca bu kemik çıkıntılarının başparmak hareketini engellediği durumlarda yapılır. Kemik çıkıntıları tıraşlanıp, eklemdeki bozulmuş kıkırdak yapılar temizlenir.
Başparmak Ekleminin Sabitlenmesi Ameliyatı
Eğer eklem kıkırdak hasarı ileri derecede ise yapılacak ameliyat başparmak eklemini sabitleme, başka bir deyişle dondurma ameliyatıdır. 1. Metatarsofalangela eklem artrodezi ameliyatı da denir.
Halluks Rigidus Sabitleme Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Yaklaşık 45-50 dakika süren, genel anestezi ya da bölgesel anestezi ile yapılabilen ameliyattır. Hastanede 1 gün yatış gerekebilir. Eğer sabah erken saatte ameliyat yapılmışsa akşam hasta evine gidebilir.
Ameliyat açık teknik ile yapılır, başparmağın üzerinden girilerek eklemdeki bozulmuş kıkırdak yapılar temizlenip, çoğu zaman 2 adet vida bazen ise plak ve vidalar ile eklem özel bir açıda sabitlenir. Sabitleme açısı ideal olursa hasta ameliyat sonrası günlük yaşamını ve spor aktivitelerini bir kısıtlama olmadan sürdürebilir.
Halluks Rigidus Sabitleme Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?
İlk olarak ameliyattan sonra hastaya koltuk değneği kullandırılarak, özel ayakkabı ile yük verdirilerek yürütülür. Bu aşamada yükün topuğa verilmesi ve başparmağa yük verilmemesi önemlidir.
İlk 2 hafta:
Ameliyattan sonraki 10-14 gün içinde ameliyat yara yeriniz iyileşir. Bu sürede sadece tuvalet, yemek gibi ihtiyaçlarınızı karşılamanız için koltuk değneği ile hareketlenmeniz tavsiye edilir. Dinlenmeniz, ayağınızın yukarıda tutmanız, ayağınızın şişmesini engeller. Ayak bileğinizi hareket ettirmeniz, özellikle pıhtı atmasını önlemede önemlidir.
2-6 hafta arası:
Yara yeri tamamen iyileşmiş olur. Basarken oluşan ağrınız azalarak, ayağınıza daha fazla yük vermeye başlarsınız. Bu sürede şişlik giderek azalacaktır. 6. Haftanın sonunda röntgen çekilir, eğer hedeflenen kaynama elde edilmiş ise koltuk değneği bırakılır.
Sonuç
Ayak başparmak kireçlenmesi olarak da bilinen Halluks Rigidus, bireylerin günlük yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyen oldukça önemli bir durumdur. Bu durum, genetik faktörlerden aşırı yüklenmeye kadar çeşitli nedenlere bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir.
Tedavi seçenekleri, erken teşhis ve uygun müdahaleyle semptomları hafifletebilir, ancak durum ilerlemişse cerrahi müdahale de gerekir.
Ayak başparmak kireçlenmesinin belirtileri, ağrı, şişlik ve eklem sertliği olarak kendini gösterir, bu nedenle sizler bu belirtileri fark ettiğinizde bizlerle iletişime geçmeyi ihmal etmeyiniz.
Makalemizi okuduğunuz için teşekkürler. Dilerseniz utkuerdemozer.com bağlantısından ana sayfaya göz atabilirsiniz.
