Diz Kapağı Çıkıkları ve Tedavileri

İçindekiler

• Diz Kapağı Çıkığı Nedir?
• İlk Defa Diz Kapağı Çıkığı Nedir?
• İlk Defa Diz Kapağı Çıkığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
• İlk Defa Diz Kapağı Çıkığının Tedavisi Nasıl Olur?
• İlk Defa Diz Kapağı Çıkığının Tedavisinde Ameliyat Gerekir mi?
• Diz Kapağı Çıkığı Ameliyatı
• Tekrarlayan Diz Kapağı Çıkığı Nedir?
  
  

Diz Kapağı Çıkığı Nedir?

Diz kapağının (patella), bacağın bükülmesini ve düz pozisyona getirilmesini sağlayan en önemli yapıdır. Diz kapağının normal konumu dizin önünde olup uyluk kemiğinin troklea adlı oluğumsu yapısı ile eklem yaparak, dizin bükülmesi ve düz pozisyona gelmesi hareketlerinde aşağı yukarı yönde hareket eder.  

Özellikle futbol, basketbol gibi temas sporlarında diz bölgesine gelen direkt bir travma sonrası ya da çok anormal bir hareketle dizin dönmesi sonrası; diz kapağı çıkığı oluşabilir. Çıkık hemen hemen her zaman dizin dışına(lateral) doğru olur. Bazı özel durumlarda diz kapağı dizin iç kısmına doğru çıkabilir. Ancak bu oldukça nadir görülen bir durumdur.

İlk Defa Diz Kapağı Çıkığı Nedir?

Diz kapağının üst ucuna uyluk ön grup kaslarının ortak tendonu olan Quadriseps adlı güçlü bir tendon bağlanır. Diz kapağının alt ucuna ise kaval kemiği ile bağlantısını sağlayan patellar ligament adlı bağ vardır.

Diz kapağının normal hareketi aşağı yukarı yöndedir. Diz kapağının dizin iç kısmına ya da dış kısmına doğru bir hareketi yoktur. Ancak travma sonucu ya da anormal bir diz hareketiyle özellikle dışa doğru zorlu bir hareket yaparak çıkabilir. Bu duruma akut diz kapağı çıkığı denir.

Dizin dışarıya doğru çıkmasına engelleyen çok önemli bir bağ vardır. Bu bağa medial patellafemoral ligament (mPFL) adını veriyoruz. Bu bağın bir ucu diz kapağının iç tarafına diğer kısmı ise uyluk kemiğinin iç tarafına (medial femoral kondil) bağlanır. 

Diz kapağı çıkında bu bağ yani mPFL sıklıkla uyluk kemiğine bağlandığı yerden kopar. Bu bağ çoğu zaman düzgün şekilde iyileşemez ve tekrarlayan diz kapağı çıkığı için önemli bir risk oluşturur.

Akut diz kapağı çıkığı bazen diz kapağı kendiliğinden yerine oturabilir, eğer oturmazsa mutlaka bir ortopedi uzmanı tarafından müdahale edilmeli ve yerine oturtulmalıdır.

İlk Defa Diz Kapağı Çıkığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?

• Patella Alta: Diz kapağının normalden daha yukarı bir pozisyonda konumlanması
  
• Troklear Displazi: Diz kapağının uyluk kemiği ile eklem yaptığı oluğun derinliğinin az olması
• Kemiksel Açı Kusurları: Kalça, diz, ayak bileği aksının bozulmuş olması (parantez bacak, X bacak ya da K bacak şekil bozuklukları) ayrıca rotasyonel deformitelerde göz önünde bulundurulmalıdır. Artmış kalça anteversiyonu gibi.
• Kadın Cinsiyet: Ön çapraz bağ yaralanmalarında olduğu gibi akut diz kapağı çıkığı da kadınlarda daha sık görülür. Bunun sebebi kadın hastalarda bağ esnekliğinin fazla olmasından kaynaklandığından olduğu düşünülür.
  
  

İlk Defa Diz Kapağı Çıkığının Tedavisi Nasıl Olur?

Eğer diz kapağı ilk defa çıkmışsa hemen yerine oturtulur. Diz kapağı çıkığı oluşurken eklem içi kıkırdak hasarı olması beklenir. Bu durum röntgenler, BT ve MR görüntülemeler ile değerlendirilir.

Eğer eklemde serbest kıkırdak parçası yoksa diz kapağını yerinde tutmaya yardımcı olan dizlik ile hasta takibe alınır. Diz hareketlerine bir fizyoterapist eşliğinde kontrollü olarak başlanır. Ayrıca kapalı zincir quadriseps güçlendirme programına odaklanılarak core ve kalça bölgesini de içeren kuvvet egzersizlerine başlamak şarttır. Eğer bu süreçte dizde sıvı birikimi oluşursa sıvının çekilmesi fizyoterapi sürecini kolaylaştırır.

İlk Defa Diz Kapağı Çıkığının Tedavisinde Ameliyat Gerekir mi?

Eğer eklem içi serbest kıkırdak parçası varsa, bunun kapalı diz ameliyatı (artroskopik) ile değerlendirilip, küçük parça ise çıkarılması, büyük parça ise koptuğu yere vidalar ile tespit edilmesi gerekir. Ayrıntılı bilgi için bu linki tıklayabilirsiniz: https://www.utkuerdemozer.com/tr-TR/kikirdak-yaralanmalari

Kapalı diz ameliyatı ile kıkırdak hasarı halledildikten sonra aynı seansta kopan mPFL’in tekrar yapılması ameliyatının da yapılması gerekir. Bu işleme medial patellafemoral ligament rekonstrüksüyon ameliyatı diyoruz. Bu ameliyatla ilgili ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız bu linki tıklayabilirsiniz: https://www.utkuerdemozer.com/tr-TR/medial-patellafemoral-bag-rekonstruksiyonu

Ayrıca ameliyat öncesi çekilen Bilgisyarlı Tomografi ile yapılan değerlendirmede özel bir ölçüm yapılır. TT-TG ölçümü 20 mm’den fazla ise Fulkerson osteotomis adlı bir ameliyat da yapmak gerekebilir. Bu ameliyatla ilgili ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız bu linke tıklayabilirsiniz: https://www.utkuerdemozer.com/tr-TR/tibial-tuberkul-osteotomisi

Diz Kapağı Çıkığı Ameliyatı

Tekrarlayan Diz Kapağı Çıkığı Nedir?

Birden  fazla diz kapağı çıkığı oluşursa artık buna rekkürren yani tekrarlayan diz kapağı çıkığı denir. Tekrarlayan diz kapağı çıkının tedavisi mutlaka ameliyat ile olmalıdır. Hasta ameliyat öncesi ayrıntılı olarak değerlendirilerek, diz kapağı çıkığına sebep olan sorunlar belirlenerek tek bir ameliyatta bu sorunların hepsi çözülmelidir.