Diz Kapağı Çıkması
- utkuerdemozer
- 23 Eki 2024
- 9 dakikada okunur
Güncelleme tarihi: 17 Nis
Diz kapağı çıkması, özellikle aktif bireyler arasında yaygın bir rahatsızlıktır. Genellikle ani bir hareket, aşırı zorlanma ya da travma sonucu meydana gelir. Bu durum, diz ekleminin stabilitesini sağlayan yapıların zedelenmesine neden olabilir, dolayısıyla ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Diz kapağının yerinden çıkması, diz ekleminin normal fonksiyonlarını ciddi şekilde etkileyebilir.
Bu makalede, diz kapağı çıkması hakkında detaylı bilgi vereceğiz. Diz kapağı çıkmasının belirtilerini, nasıl düzeltilebileceğini ve tedavi seçeneklerini inceleyeceğiz. Ayrıca, diz kapağı çıkması ameliyatı hakkında da bilgi vereceğiz.
İçindekiler:
Diz Kapağı - Patella Çıkması Nedir?
Diz kapağı çıkması, diz kapağının normal hareketi aşağı ve yukarı yöndedir, diz kapağı başka tarafa hareket etmez. Bununla birlikte diz kapağının dizin iç kısmına ya da dış kısmına doğru bir hareketi yoktur. Ancak diz dönmesi gibi anormal bir diz hareketiyle dışa doğru çıkabilir. Bu durum diz kapağı- patella çıkığı olarak adlandırılır.
Diz kapağı (patella), bacağın bükülmesini ve düz pozisyona getirilmesini sağlayan en önemli yapıdır. Bununla birlikte Diz kapağının normal konumu dizin önünde olup uyluk kemiğinin troklea adlı oluğumsu yapısı ile eklem yaparak, dizin bükülmesi ve düz pozisyona gelmesi hareketlerinde aşağı yukarı yönde hareket eder. Diz kapağı çıkığında diz kapağı bu oluktan (troklea) dışa doğru çıkar.
Dizin instabilitesi, diz kapağının tekrar tekrar yerinden çıkmasına yol açabilir ve bu durum bağ yaralanmaları ve kıkırdak hasarı gibi ciddi sorunlara neden olabilir. Lateral patellar çıkık en sık görülen tiptir ve genellikle spor yaralanmaları veya düşmeler sonucu ortaya çıkar.
Medial patellofemoral ligament (MPFL) zayıflığı da patella çıkığının önemli sebeplerinden biridir. Bu rahatsızlığın tedavisinde ise fizik tedavi, ortopedik cerrahi ve rehabilitasyon önemli rol oynar.
Diz Kapağı-Patella Neden Çıkar?
En sık sportif aktivite esnasında temas olmadan, dizin dönmesi sonucu diz kapağı çıkığı görülür. Ama futbol, basketbol gibi temas sporlarında diz bölgesine gelen direkt bir travma sonrası da olabilir. Çıkık hemen hemen her zaman dizin dışına (lateral) doğru olur. Bazı özel durumlarda diz kapağı dizin iç kısmına doğru çıkabilir. Ancak bu oldukça nadir görülen bir durumdur ve anne rahminde oluşur.
Diz kapağının üst ucuna uyluk ön grup kaslarının ortak tendonu olan kuadriseps tendonu bağlanır. Diz kapağının alt ucuna ise kaval kemiği ile bağlantısını sağlayan patellar ligament adlı bağ vardır. Bu tendonlar diz kapağının yerinde durmasına yardımcı olur.
Dizin dışarıya doğru çıkmasına engelleyen çok önemli bir bağ vardır. Bu bağa medial patellafemoral ligament (mPFL) adını veriyoruz. Bu bağın bir ucu diz kapağının üst ve iç tarafına diğer kısmı ise uyluk kemiğinin iç tarafına (medial femoral kondil) bağlanır.
Diz kapağı çıkında bu bağ yani mPFL sıklıkla uyluk kemiğine bağlandığı yerden kopar. Çıkık sonrası kopan bu bağ çoğu zaman düzgün şekilde iyileşemez ve tekrarlayan diz kapağı çıkığı için önemli bir risk oluşturur.
Ayrıca Diz kapağı çıkığında bazen diz kapağı kendiliğinden yerine oturabilir, eğer oturmazsa mutlaka bir ortopedi uzmanı tarafından müdahale edilmeli ve yerine oturtulmalıdır.
Diz Kapağı-Patella Çıkığı İçin Risk Faktörleri Nelerdir?
Diz Kapağı Çıkığı Geçirmek: Diz kapağının bir defa çıkması tekrar çıkma ihtimalini yükseltir.
Patella Alta: Diz kapağının normalden daha yukarı bir pozisyonda konumlanması
Troklear Displazi: Diz kapağının uyluk kemiği ile eklem yaptığı oluğun derinliğinin az olması
Kemiksel Açı Kusurları: Kalça, diz, ayak bileği aksının bozulmuş olması (parantez bacak, çapraz bacak gibi şekil bozuklukları) ayrıca rotasyonel deformitelerde göz önünde bulundurulmalıdır. Artmış kalça anteversiyonu gibi.
Kadın Cinsiyet: Ön çapraz bağ yaralanmalarında olduğu gibi akut diz kapağı çıkığı da kadınlarda daha sık görülür. Bunun sebebi kadın hastalarda bağ esnekliğinin fazla olmasından kaynaklandığından olduğu düşünülür. Ön çapraz bağ ameliyatı hakkında daha fazla bilgi için tıklayınız.
Diz Kapağı Çıkmasının Belirtileri Nelerdir?
Özellikle Diz kapağı çıkması, oldukça ağrılı ve zayıflatıcı bir durumdur.
Diz kapağı çıkığının en sık görülen belirtileri şunlardır:
Ağrı: Diz kapağı çıkığı oldukça ağrılı bir durumdur. Diz kapağı tekrar yerine oturtulmadığı sürece ağrı hafiflemez.
Şişlik: Diz kapağı çıkarken eklem içi yapılar zarar görüp kanama oluşur, bu da dizde şişliğe sebep olur.
Şekil bozukluğu: Anormal bir şekil bozukluğu olur. Dizin dış kısmına çıkan diz kapağı bu bölgede şişliğe sebep olup, dizin ön tarafında da diz kapağı yerinde olmadığı için garip bir görüntü olur. Diz kapağı dizin dış kısmana çıkıp diz hareketini engeller, bundan dolayı hastalar dizlerini bükülü pozisyonda tutarlar.
Diz Kapağı Çıkması Nasıl Düzelir?
İlk olarak diz kapağı çıkması, oldukça ağrılı ve sancılı bir durumdur. Bununla birlikte diz kapağı yerinden çıktığında, eklemdeki bağlar ve kaslar zorlanır veya yırtılabilir. Bu durum, dizde şiddetli ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına neden olur.
Özellikle Diz kapağı çıkması acil tıbbi müdahale gerektirir. Diz kapağı yerinden çıkmışsa, bize iletişim kanallarımızdan ulaşabilirsiniz. Ayrıca Diz kapağı yerine oturtulduktan sonra, eklemdeki hasarı değerlendirmek için röntgen ve MR gibi görüntüleme testleri yapılmaktadır.
Diz kapağı çıkması tedavisi, eklemdeki hasarın derecesine ve hastanın tıbbi geçmişine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri şunlardır:
Buz uygulaması: Dizdeki şişliği ve ağrıyı azaltmak için buz uygulaması yapılabilir. Buz, günde birkaç kez 20 dakika süreyle uygulanabilir.
Ağrı kesici ilaçlar: Ağrıyı ve iltihabı azaltmak için ağrı kesici ilaçlar reçete edilebilir.
Dizlik: Diz kapağını yerinde tutmaya ve eklemi stabilize etmeye yardımcı olmak için dizlik kullanılabilir. Dizlik, doktorun önerdiği şekilde ve sürede kullanılmalıdır.
Fizik tedavi: Diz ekleminin esnekliğini ve gücünü geri kazanmak için fizik tedavi önerilebilir. Fizik tedavi programında, diz kapağını güçlendiren ve eklemin hareket açıklığını artıran egzersizler yer alır.
Ameliyat Tedavisi: Diz kapağı sık sık çıkıyorsa veya eklemde ciddi hasar varsa, ameliyat gerekebilir. Diz kapağı çıkması ameliyatı, diz kapağını yerinde tutan bağları ve kasları onarmak için yapılır.
Diz Kapağı Yerinden Çıkması Tedavisi Nasıl Olur?
Eğer diz kapağı çıkmışsa bu acil bir durumdur. Ortopedi uzmanı tarafından bir an önce diz röntgenleri çekilir çekilmez yerine oturtulur. Diz kapağı çıkığı oluşurken diz ekleminde ve diz kapağında kıkırdak yaralanması olma olasılığı çok yüksektir. Bu durum röntgenler, BT ve MR görüntülemeler ile değerlendirilir.
Eğer eklemde serbest kıkırdak parçası yoksa diz kapağını yerinde tutmaya yardımcı olan dizlik ile hasta takibe alınır. Diz hareketlerine bir fizyoterapist eşliğinde kontrollü olarak başlanır.
Ayrıca kapalı zincir kuadriseps güçlendirme programına odaklanılarak core ve kalça bölgesini de içeren kuvvet egzersizlerine başlamak şarttır. Eğer bu süreçte dizde sıvı birikimi oluşursa sıvının çekilmesi fizyoterapi sürecini kolaylaştırır.
Diz Kapağı Kayması Tedavi Edilmezse Ne Olur?
Diz kapağı (patella) kayması, genellikle travma, diz çevresi kas zayıflığı veya anatomik bozukluklara bağlı olarak oluşur. Erken tedavi edilmezse diz yapısında kalıcı bozulmalara ve yaşam kalitesinde ciddi düşüşe yol açabilir.Aşağıda, tedavisiz kalmış diz kapağı kaymasının uzun vadeli sonuçlarını bulabilirsin:
1. Tekrarlayan çıkıklar
Tedavi edilmeyen ilk çıkık sonrası, dizin yapısı zayıflar. Bu da yeniden çıkma riskini artırır.📌 Literatür bilgisi: The American Journal of Sports Medicine dergisinde yayınlanan bir çalışmaya göre, ilk çıkık sonrası tedavi edilmeyen hastaların %40-60'ında tekrarlayan çıkık gelişmektedir.
2. Kıkırdak hasarı
Her çıkıkta diz kapağı arkasındaki kıkırdak zarar görebilir. Bu hasar zamanla geri dönüşü olmayan aşınmalara yol açar.📌 Kaynak: Arthroscopy Journal 2020’deki bir araştırma, tekrarlayan patella çıkıklarında %60’ın üzerinde kıkırdak lezyonu geliştiğini göstermektedir.
3. Patellofemoral artrit (diz önü kireçlenmesi)
Uzun vadede, patella ile uyluk kemiği arasındaki sürtünme artar. Bu da erken yaşta diz önü kireçlenmesine neden olur.📌 Clinical Orthopaedics and Related Research dergisine göre, tedavi edilmeyen diz kapağı çıkığı sonrası 10 yıl içinde patellofemoral artrit gelişme riski %50’ye kadar çıkmaktadır.
4. Kas zayıflığı ve dengesizlik
Patella çevresindeki kuadriseps kası yeterince çalışmaz. Bu da dizin dengesini ve dayanıklılığını azaltır.📌 EMG çalışmalarında, çıkık sonrası vastus medialis kasında %30’a kadar aktivite kaybı saptanmıştır (PubMed, 2018).
5. Fonksiyon kaybı ve hareket kısıtlılığı
Hastalar çömelme, merdiven inip çıkma gibi günlük hareketlerde zorlanmaya başlar. Spor yapmaları mümkün olmaz.
6. Ameliyat zorunluluğu ve karmaşık cerrahi ihtiyacı
İlerleyen dönemde yumuşak doku ve kemik yapı bozulur. Bu da daha karmaşık cerrahilere ihtiyaç doğurur. Basit bir sabitleme yerine çoklu yapı onarımı gerekebilir.
Diz Kapağı Çıkığının Tedavisinde Ameliyat Gerekir mi?
Eklem içi kıkırdak parça yani eklem faresi var ise ya da kıkırdakta müdahale gerektiren bir yaralanma söz konusu ise; kaç kere çıktığından ve hastanın yaşından bağımsız olarak ameliyat şarttır. Diz kapağı çıkığı ameliyatı ve kıkırdak ameliyatı aynı anda yapılacak şekilde planlanır.
Eğer eklem içi kıkırdak sorun yok ise, ancak Bilgisayarlı Tomografi ve MR görüntülemeleri değerlendirilmesi sonucu dizdeki anatomik farklılıklardan dolayı diz kapağının tekrar çıkabileceği ön görülebilir. Böyle bir durumda MPFL rekonstrüksiyon ve Fulkerson osteotomi ameliyatları yapılır.
Tekrarlayan Diz Kapağı Çıkığı Nedir?
Birden fazla diz kapağı çıkığı oluşursa artık buna rekürren yani tekrarlayan diz kapağı çıkığı denir. Tekrarlayan diz kapağı çıkının tedavisi mutlaka ameliyat ile olmalıdır, çünkü her çıkıkta eklem içi kıkırdak yapı daha da zarar görür. Hasta ameliyat öncesi ayrıntılı olarak değerlendirilerek, diz kapağı çıkığına sebep olan sorunlar belirlenerek tek bir ameliyatta bu sorunların hepsi çözümü hedeflenmelidir.
Diz Kapağı Çıkması Ameliyatı
Kıkırdak Ameliyatları: Eğer eklem içi serbest kıkırdak parçası varsa, bunun kapalı diz ameliyatı (artroskopik) ile değerlendirilip, küçük parça ise çıkarılması, büyük parça ise koptuğu yere vidalar ile tespit edilmesi gerekir. Dizde kıkırdak yaralanmaları ve ameliyatları ile ilgili ayrıntılı bilgi için bağlantıya tıklayabilirsiniz.
MPFL Rekonstrüksiyon Ameliyatı: Kapalı diz ameliyatı ile kıkırdak hasarı halledildikten sonra aynı seansta kopan mPFL’in tekrar yapılması ameliyatının da yapılması gerekir. Bu işleme medial patellafemoral ligament rekonstrüksüyon ameliyatı diyoruz. Bu ameliyatla ilgili ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Fulkerson Osteotomi Ameliyatı: Ayrıca ameliyat öncesi çekilen Bilgisayarlı Tomografi ile yapılan değerlendirmede özel bir ölçüm yapılır. TT-TG ölçümü 20 mm’den fazla ise Fulkerson osteotomisi adlı bir ameliyat da yapmak gerekebilir. Tibial tuberkul osteotomisi ameliyatı ilgili ayrıntılı bilgi almak istiyorsanız bağlantıya tıklayabilirsiniz.
Op.Dr Utku Erdem Özer’in yaptığı diz kapağı çıkık ameliyatlarını izlemek isterseniz bu linkleri tıklayabilirsiniz:
MPFL Rekonstrüksiyon Ameliyatı:
Fulkerson Osteotomi Ameliyatı:
Diz Kapağı Çıkması Kaç Günde İyileşir?
Hafif vakalarda: Diz kapağı ilk kez çıkmışsa ve eklemde ciddi bir hasar yoksa, iyileşme süresi 2-4 haftadır.
Daha ciddi vakalarda: Diz kapağı tekrarlamış veya eklemde ciddi bir hasar varsa, iyileşme süresi 6-8 hafta veya daha uzun olabilir.
Diz Kapağı Çıkması Egzersizleri
Diz kapağı çıkması sonrasında yapılacak egzersizler, quadriceps kasları ve hamstring kasları gibi diz çevresindeki kasları güçlendirmeyi amaçlar. Bu kasların güçlenmesi, diz kapağının tekrar yerinden çıkmasını engellemeye yardımcı olur.
Fizik tedavi sürecinde yapılan egzersizler arasında, bacak kaslarını güçlendiren germe ve kuvvetlendirme hareketleri bulunur. Ayrıca kinezyo bantlama yöntemi de bu süreçte diz kapağını stabilize etmek için kullanılabilir.
Egzersizler, dizin hareket açıklığını korumak ve patellofemoral eklem üzerindeki baskıyı azaltmak için oldukça önemlidir. Diz ateli kullanımı, egzersiz sırasında dizin daha stabil kalmasına yardımcı olabilir. Egzersizlere düzenli olarak devam edilmesi, hem kasların güçlenmesini sağlar hem de dizin stabilitesini artırır. Bu sayede, diz kapağının yeniden çıkma riski azaltılır.
Quadriceps kasları ve hamstring kasları güçlendirilmelidir.
Kinezyo bantlama ve diz ateli kullanımı diz stabilitesini artırır.
Egzersizler, patellofemoral eklem üzerindeki baskıyı azaltır.
Patella Çıkığı Ameliyatı Olanlar
Oğuzhan A. : Doktorum ile patella çıkığı ameliyatımı geçirdim ve süreç boyunca kendimi çok güvende hissettim. Ameliyat öncesi, sırası, ve sonrasında gösterdiği ilgi, açıklık ve profesyonellik sayesinde, tüm süreci sorunsuz ve anlayışla geçirdim. İyileşme dönemim beklediğimden daha kısa sürdü ve doktorumun önerdiği fizik tedavi programı sayesinde eski aktivite seviyeme kısa sürede dönebildim. Kendisine ve ekibine minnettarım.
Mehmet Y. : Uzun süredir yaşadığım patella çıkığı problemini Doktoruma danıştıktan sonra ameliyat olmaya karar verdim. Ameliyat kararı vermek zor olsa da, doktorumun tecrübesi ve yaklaşımı sayesinde bu sürecin en doğru karar olduğunu anladım. Ameliyat sonrası iyileşme dönemi, beklenenin çok üzerinde bir performansla ve az ağrıyla geçti. Şimdi çok daha iyi hissediyorum ve günlük hayatıma dönmenin mutluluğunu yaşıyorum. Dr. ve ekibine teşekkürlerimi sunarım.
Ayşe K. : Patella çıkığı ameliyatı olmak benim için büyük bir adımdı ve doktorum ile bu süreci atlatmak benim için büyük bir şanstı. Ameliyat ve iyileşme süreci boyunca gösterdiği olağanüstü ilgi, sabır ve bilgilendirme için kendisine çok şey borçluyum. Fizik tedaviye başlamadan önce ve sonra kendisiyle yaptığım görüşmeler, iyileşme sürecimin çok daha hızlı ve etkili olmasını sağladı. Bugün, daha önce yaşadığım ağrılardan eser yok ve bu başarıda Doktorumun büyük payı var.
Bu içerikler, hekimlerin toplumu bilgilendirici rolüne uygun olarak hazırlanmış ve hastaları bilgilendirme amacı taşımaktadır.
Diz Kapağı Çıkması Sık Sorulan Sorular
Diz kapağı çıkarsa ne yapılmalı?
Diz kapağı çıktığında, öncelikle diz hareket ettirilmemeli ve dinlenme sağlanmalıdır. Röntgen ve MR görüntüleme ile tanı konulmalı ve uygun tedavi planlanmalıdır.
Diz kapağının çıktığı nasıl anlaşılır?
Diz kapağının çıkması durumunda dizde ani bir şişlik, şiddetli diz ağrısı ve hareket kısıtlılığı oluşur. Ayrıca, patella dizin dış kısmına kaymış şekilde hissedilebilir.
Diz kapağı kayması nasıl düzelir?
Diz kapağı kayması genellikle manuel olarak yerine oturtulabilir. Ardından, fizik tedavi ve rehabilitasyon süreçleri ile kasların güçlendirilmesi önemlidir.
Patella çıkığı ameliyat gerektirir mi?
Patella çıkığı bazı durumlarda cerrahi müdahale gerektirebilir. Medial patellofemoral ligament (MPFL) onarımı veya artroskopi gibi cerrahi işlemler, tekrarlayan çıkıkların önlenmesinde etkili olabilir.
Sonuç
Diz kapağı çıkığı, oldukça ağrılı ve sancılı bir durumdur. Diz kapağı yerinden çıktığında, eklemdeki bağlar ve kaslar zorlanır veya yırtılabilir. Bu durum, dizde şiddetli ağrı, şişlik ve hareket kısıtlılığına neden olur.
Diz kapağı çıkığı acil tıbbi müdahale gerektirir. Diz kapağı yerine oturtulduktan sonra, eklemdeki hasarı değerlendirmek için röntgen ve MR gibi görüntüleme testleri yapılabilir.
Tedavisi ise, eklemdeki hasarın derecesine ve hastanın tıbbi geçmişine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında buz uygulaması, ağrı kesici ilaçlar, dizlik, fizik tedavi ve ameliyat yer alır.
Özellikle Diz kapağı çıkması sık sık tekrarlıyorsa veya eklemde ciddi hasar varsa, ameliyat gerekebilir. Diz kapağı çıkması ameliyatı, diz kapağını yerinde tutan bağları ve kasları onarmak için yapılır.
Diz kapağı çıkması sonrası iyileşme süresi, eklemdeki hasarın derecesine ve hastanın tıbbi geçmişine bağlı olarak değişir. Hafif vakalarda iyileşme süresi 2-4 hafta, daha ciddi vakalarda ise 6-8 hafta veya daha uzun olabilir.
Diz kapağı çıkması sonrası iyileşme sürecinde sabırlı olmak önemlidir. Eklemdeki dokuların iyileşmesi zaman alır. Doktorunuzun önerdiği tedaviyi dikkatli bir şekilde uygulayarak ve fizik tedavi programına aktif olarak katılarak diz ekleminizin işlevini geri kazanabilirsiniz.
Diz kapağı çıkması ile ilgili herhangi bir sorunuz veya endişeniz varsa, bize iletişim kanallarımızdan ulaşabilirsiniz.
Makalemizi okuduğunuz için teşekkürler. Konu hakkında soru ve endişeleriniz olursa whatsapp iletişim yoluyla bizlerle iletişime geçmeyi ihmal etmeyiniz. Dilerseniz utkuerdemozer.com bağlantısından ana sayfaya dönüş yapabilirsiniz.
