İçindekiler
Omuz eklemi içinde yer alan rotator manşet, kürek kemiğini (skapula) üst kol kemiğine (humerusa) bağlayan bir grup kas ve tendondan oluşan karmaşık bir yapıdır. Rotator manşetin tendonları omuz ekleminin yerinde durmasını (stabilitesini) sağlarken kaslar omuz ekleminin öne doğru kaldırılmasını ve dönme hareketi yapmasını sağlar. Rotator manşet, tekrarlayan aşırı kullanım (özellikle kolun baş üstü hareketleri) spor yaralanması, düşme sonucu yaralanama veya tendonların yıpranması (dejenerasyon)sonucu zarar görebilir. Rotator manşet yaralanmaları, hafif tendinitten tam bir tendon yırtılmasına kadar değişebilir. Kısmi veya tam tendon yırtığı olan hastalar, eklem fonksiyonunu ve hareket açıklığını iyileştirmek için cerrahi rotator manşet onarımı gerektirebilir. Bu artroskopik cerrahi girişimler, basit tamirlerden, PASTA onarımı ve üst kapsül rekonstrüksiyonu gibi çeşitli rotator manşet onarımlarını içerir.
Rotator manşet yaralanması, buz, dinlenme ve antiinflamatuar ilaçlar gibi cerrahi olmayan tedavilerle iyileşmezse, cerrahi tedavi gündeme gelir. Ameliyattan hemen sonra uygulanmaya başlanacak rehabilitasyon programı, yapılan cerrahi tedavinin başarısını etkileyen en önemli faktördür.
Artroskopik Rotator Manşet Onarımı
Tam yırtığın oluştuğu rotator manşet yaralanması yaşayan hastalar, artroskopik rotator manşet onarımı için uygun adaydırlar. İdeal onarım türü konusunda çok fazla tartışma vardır ve hem tek hem de çift sıralı onarım seçenekleri vardır. Bu sıraların manası yırtığı tespit edebilmek için kaç tane çapalı ip kullanıldığının tanımıdır. Cerrahi prosedür sırasında tendonların nasıl onarıldığını gösterir.
Sütür Ankor: ucunda dikiş ipleri bulunan özel vidalar.
Kronik veya büyük yırtıkları veya önemli doku kaybı olan hastalar için, çift sıra onarımı (double-row) tercih ediyorum. Bu artroskopik yaklaşım, hastaların daha kolay ve hızlı iyileşmesine ve daha az ağrı ile aktivitelere dönmesine yardımcı olur.
PASTA Tamiri
PASTA şu anlama gelir:
Partial: Tendonun kısmi yırtılması
Articular: Yırtık eklem yüzeyinde tendonun iç tarafındadır.
Supraspinatus Tendon: Rotator manşet içinde yer alan supraspinatus tendonunun yırtığını ifade eder.
Avülsiyon: Avülsiyon yaralanması- tipik olarak bir tür çekme kuvvetine neden olan travmatik bir yaralanma
PASTA yırtığı
Kısmi yırtıklar, rotator manşet yırtıklarının zorlu bir alt kümesidir. Bunlar yüzey altı veya artiküler olabilir veya tendonun bursal yüzeyinin üstünde de oluşabilir. Bursal yırtıklar daha düzdür ancak eklem yırtıklarının tedavisi daha zordur ve bir PASTA onarımı gerektirebilir.
Supraspinatus tendonun üst kısımdan (bursal yüzeyden) tamiri
Omuzun PASTA lezyonları, omuz artroskopisi ile yapılır. Yıpranmış kenarlar özel alet ile tıraşlanarak yırtığın cansız kısımları çıkarılır (debridman). Debridman, dikişlerin tutması için kaliteli doku kenarları elde etmemizi sağlar. Daha sonra yırtılmanın boyutu değerlendirilir ve bir PASTA onarımının gerekli olup olamadığı, yırtığın tam kat yırtığa çevrilip çevrilmemesi gerektiği kararı verilir. Çoğu zaman yırtığın tam kat yırtığa çevrilip tamir edilmesi daha iyi sonuç almamızı sağlar.
Tamiri İmkansız Rotator Manşet Yırtıklarında Rekonstrüksiyon Yöntemleri
Özellikle büyük ve kronik rotator manşet yırtıkları tamir edilemez (primer tamir). Bu durumda cerrahi tedavide rekonstrüksiyon seçenekleri uygulanır. Eğer tam bir onarım mümkün değilse, yapılan rekonstrüksiyon yöntemleri ile de başarılı sonuçlar almak mümkündür.
Özellikle rotator manşet tendonlarından supraspinatus tendonunun büyük bir kısmının tamir edilemediği hastalarda eklem kapsülünün üst bölümünün rekonstrüksiyonu cerrahisi yapılır.
Genç hastalarda bu cerrahinin amacı, işlevi eski haline getirmek ve ağrıyı azaltmak ve gelişecek eklem bozukluğunu engellemektir (rotator kaf artropatisi). Bu prosedürde ya kadavradan elde edilen cilt allogrefti kullanılır ya da hastanın kendi uyluk bölgesinde bulunan kalın sağlam bir zar olan fasya lata gibi dokular kullanılır. Bu prosedür, artroskopik olarak gerçekleştirilebilir.
Bu prosedürde, nakledilecek doku, kürek kemiğinin eklem kenarına (glenoide) kol kemiğinin başına (humerus başına), önde subskapularis tendonuna arkada da infraspinatus tendonuna artroskopik olarak dikilir.
Bu işlemde amaç kol kemiği başını (humerus başı) bastırarak başın normal hareketini sağlamak ve eksik olan supraspinatus tendondan dolayı omuzda meydana gelebilecek yukarıya kaymayı (humerus başının yukarıya kaymasını) engelleyip, fonksiyonel olarak dönme hareketini tekrar elde edebilmektir.
Ameliyat sonrası fizyoterapi süreci bu cerrahide uzundur. Yaklaşık 6 hafta yastıklı kol askısı takılıp, 3-4 ay fizyoterapi gerekir. Yavaş rehabilitasyonun amacı, nakledilen parçanın (greft) hasar görme riskini en aza indirip greft iyileşmesini desteklemektir.
İleri yaştaki dikilemez durumda olan rotator manşet yırıtğı olan hastalarda ters (reverse) omuz protezi ameliyatı ile daha iyi sonuçlar almaktayız.
Dermal Matriks Yama ile Rotator Manşet Rekonstrüksiyonu
Büyük, tamiri imkansız rotator manşet yırtıklarında dermal matriks allogreft ile rekonstrüksiyon bu tür durumlarda uzun yıllardır kullanılan yöntemlerden biridir. Hücresizleştirilmiş insan derisi allogreftleri, uzun yıllardır rotator manşet onarımları dahil olmak üzere çeşitli tıbbi prosedürler için kullanılmıştır.
Yapılan yama, omuzun mekanik gücünü yani fonskiyonunu iyileştirebildiği gibi aynı zamanda tendonla da bütünleşme kabiliyeti de vardır.
