Arka çapraz bağ kopması veya yaralanması, genellikle spor yaparken veya ani bir hareket sırasında oluşur. Belirtileri arasında dizde ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı ve dizin yerinde durma kabiliyetini yani stabilitesinin kaybolması bulunur. Tanı genellikle muayene ve MR, röntgen gibi görüntüleme yöntemleri ile konulur.
Tedavi, arka çapraz bağdaki hasarın derecesine ve dizde ek başka yaralanmanın olup olmamasına bağlı olarak değişir. Arka çapraz bağ yaralanmasının ameliyatsız tedavisinde fizyoterapi, özel dizlik kullanımı gibi yöntemlerden yararlanılır. Arka çapraz bağ ameliyatı aynı ön çapraz bağ gibi artroskopik yapılır. Erken teşhis ve uygun tedavi, iyileşme sürecini hızlandırabilir ve dizin eski fonksiyonlarını geri kazanmasına yardımcı olabilir.
İçindekiler:
Arka Çapraz Bağ Nedir?
Dizin arkasında ve ortasında bulunan bu bağ, arka çapraz bağ veya posterior Criciate Ligament (PCL) olarak bilinir. Uyluk kemiğini (uyluk kemiği) kaval kemiğine (tibia) bağlayan birkaç bağdan biridir. Arka çapraz bağ dizin en güçlü bağıdır ve bu nedenle tüm diz yaralanmalarının yaklaşık % 3 ünden az sıklıkla görülür.
Arka çapraz bağın fonksiyonu kaval kemiğinin arkaya doğru kaymasını engellemektir. Ön çapraz bağın fonksiyonu ise kaval kemiğinin öne kaymasını engellemektir.
Arka Çapraz Bağ Nerede?
Arka çapraz bağ (PCL), diz eklemi içinde bulunan ve dizin stabilitesini sağlayan bir bağdır. Dizin ön kısmından arka kısmına doğru uzanır ve femur (uyluk kemiği) ile tibia (kaval kemiği) arasındaki bağlantıyı sağlar.
Arka Çapraz Bağ Yırtığı Belirtileri
Koşarken hızlandıktan sonra yavaşlama esnasında, merdivenlerden ve yokuşlardan inerken ya da ani durmada dizde anormal hareket hissi ve ağrı.
Bükülme, dönme veya kendi ekseni etrafında dönme gibi hareketlerde ağrı dizinde kayma hissi.
Dizin ön yüzünde ağrı
Arka Çapraz Bağ Zedelenmesi Belirtileri
Genellikle arka çapraz bağ zedelenmesi, aşağıdaki belirtilerle kendini gösterir:
Dizde ağrı: Arka çapraz bağ zedelenmesi, dizin arkasında ağrıya neden olabilir. Bu ağrı genellikle yaralanmanın olduğu bölgede yoğunlaşabilir.
Dizde şişlik: Zedelenme sonrası dizde şişlik olabilir. Bu şişlik, yaralanmanın şiddetine bağlı olarak değişebilir.
Dizde kararsızlık hissi: Arka çapraz bağın zedelenmesi, dizin stabilitesini etkileyebilir. Bu nedenle, bazı hastalar yaralanmanın ardından dizlerinde bir kararsızlık hissi yaşayabilirler.
Dizde sık sık kilitlenme hissi: Zedelenme sonrası, dizde sık sık kilitlenme veya takılma hissi olabilir. Bu durum, çapraz bağın işlevinin bozulmasıyla ilişkilendirilebilir.
Dizde hareket kısıtlılığı: Arka çapraz bağ zedelenmesi olan hastalar genellikle dizlerindeki hareketlerde kısıtlılık yaşarlar. Özellikle dizin bükülme ve düzleşme hareketleri sırasında bu kısıtlılık belirgin olabilir.
Tedavi ve tanı için iletişim kanallarından bizimle irtibata geçmeyi ihmal etmeyiniz. Zira hastalıklarda erken tanı ve doğru tedavi oldukça önemlidir.
Arka Çapraz Bağ Yırtığı Nasıl Olur?
Arka çapraz bağ yaralanmasına genellikle güçlü bir kuvvet neden olur. Bununla birlikte arka çapraz bağ yaralanması en sık spor travması sonrası olur. Ayrıca bükülmüş dizin çok sert bir cisme çarpmasından sonra da oluşabilir.
Örneğin;
Bir araba kazasında dizin ön konsola çarpması sonucu.
Diz bükülü iken dizinin üstüne düşen bir futbolcuyu.
Evde dizinin üzerine sertçe zemine düşme sonucu dahi olabilir.
Arka Çapraz Bağ Yırtığı Nasıl Teşhis Edilir?
Hastanın ayrıntılı hikayesini dinledikten sonra özellikle travmanın oluş mekanizmasından arka çapraz bağ yırtığından şüphelenilir. Daha sonra ayrıntılı bir fizik muayene sonrası, özel bir röntgen (oturur pozisyonda), MR görüntüleme ve Bilgisayarlı Tomografi gibi tetkikler ile arka çapraz bağ yaralanması teşhisi koyulur.
Genel olarak, birçok tam olmayan arka çapraz bağ yaralanması zamanla iyileşir. Arka çapraz bağ yaralanmaları, erken teşhis edilip ve uygun dizlik kullanımı da zamanında başlanıp hasta bu tedaviye azami önem gösterirse, arka çapraz bağ düzün bir şekilde iyileşebilir. Aksi takdirde bağın boyu uzayarak iyileşeceğinden fonksiyon yapamaz.
MR görüntüleme akut yaralanma değerlendirmesi için oldukça iyi olmasına karşın, kronik arka çapraz bağ yırtıklarında normal görünebilir. Kronik yırtıkta tendon uzamış olarak iyileşir. Bu durumda, yırtığın boyutunu teşhis etmek için stres röntgeni gereklidir.
Arka Çapraz Bağ Yırtığının Derecelendirilmesi
Derece: Küçük kısmi yırtık
Derece: Tama yakın yırtık
Derece: Tam yırtık, bu yaralanmada arka çapraz bağın hiçbir fonksiyonu kalmamış olup, sıklıkla dizde başka yapılarda da yaralanmalar vardır. (En sık olarak posterolateral köşe yaralanması)
Arka Çapraz Bağ Yaralanması Nasıl Tedavi Edilir?
Bu durum için iki çeşit tedavi seçeneği mevcuttur:
Arka Çapraz Bağ Yırtığı Ameliyatsız Tedavi
Arka Çapraz Bağ Yırtığı Ameliyat ile Tedavisi
Arka Çapraz Bağ Yırtığı Ameliyatsız Tedavi Nasıl Yapılır?
Şayet arka çapraz bağ yırtığı tek başına olup dizde başka bir yaralanma yok ise ayrıca yaralanmanın seviyesi 1. ve 2. derece ise hastalarımı ameliyat etmiyorum, aşağıdaki protokolü uyguluyorum.
Uygun dizlik kullanımı. Özel bir dizlik diz eklemini normal pozisyonda tutarak, arka çapraz bağa stres binmeden bağın iyileşmesini olanak verir.
Kuadriseps kasının güçlendirilmesine hedeflenen rehabilitasyon programına hemen başlanmalı.
Arka Çapraz Bağ Yırtığı Ameliyat ile Tedavisi
Arka çapraz bağ yırtıklarının tedavisi, genellikle ameliyatla müdahale gerektirir. Ameliyat sırasında, yırtılan bağ onarılır veya yeniden yapılandırılır.
Bu işlem, dizin stabilitesi'ni geri kazanmak ve eklemdeki hasarı önlemek için yapılır. Ameliyat sonrası rehabilitasyon süreci önemlidir ve hastalarımız genellikle fizyoterapi programlarına katılmaktadır.
Arka Çapraz Bağı Ameliyatı Hangi Durumlarda Yapılır?
Özellikle Arka çapraz bağ rekonstrüksiyon ameliyatı aşağıdaki şartlarda yapılır.
Yaralanmış dizin sağlam dize göre arkaya doğru kayması 10 mm’den fazla ise.
3. derece yaralanma veya kopma varsa.
Dizde başka yaralanmalar da varsa (en sık posterolateral köşe yaralanması olur)
Arka çapraz bağın kaval kemiğinde yapıştığı yerden, bağın kopmadan kemiği koparması sonucu fonksiyon bozukluğu olduğunda.
Arka Çapraz Bağ Ameliyatı Nasıl Yapılır?
İlk olarak Arka çapraz bağ ameliyatı kapalı ameliyat tekniği ile yapılır. Dizin iç yan kısmından hamstring tendonları alınarak hazırlanır. Daha sonra dizde uyluk kemiğine ve kaval kemiğine tüneller açılır.
Kaval kemiğine açılan tünelin çıkışını görmek için 3. bir kamera girişi açılır. Özel kılavuzlar ile tüneller açıldıktan sonra hazırlanan tendon greftleri tünellerden geçirilerek, uygun şekilde gerilir. Metal düğmeler bazen de vidalar ile tünele konulan tendon grefti özel bir pozisyonda sabitlenir.
Arka Çapraz Bağ Ameliyatı Sonrası İyileşme Süreci
Ameliyattan sonra hastanın 6 hafta koltuk değneği ve dizlik kullanması gerekir. 6. haftadan sonra yavaş yavaş yük verilip, tek koltuk değneği bırakılır. 7.-8. hafta arasında 2. koltuk değneği de bırakılmış olur. İlk 4-6 ay haftada 3-4 seans fizyoterapi görmesi gerekir.
Sonuç
Arka çapraz bağ (PCL) yaralanma ve kopması, genellikle spor aktiviteleri veya ani hareketler sonucu ortaya çıkan ciddi diz sorunudur. Dizde çoğu zaman arka çapraz bağ yaralanmasına eşlik eden başka yaralanmalarda vardır. Bu tür yaralanmalar, dizde ağrı, şişlik, hareket kısıtlılığı ve stabilite kaybı gibi belirtilere yol açabilir.
Tanı, detaylı fiziksel muayene ve çeşitli görüntüleme teknikleri ile konulabilir. Tedavi yöntemleri, yaralanmanın şiddetine ve dizdeki diğer olası hasarlara bağlı olarak değişir. Ameliyatsız tedavi seçenekleri, hafif ve orta dereceli yaralanmalarda tercih edilirken, ciddi yaralanmalar genellikle ameliyat gerektirir. Erken teşhis ve uygun tedavi, hastaların iyileşme sürecini hızlandırabilir ve dizin eski fonksiyonlarını geri kazanmasını sağlayabilir.
Hastaların tedavi sürecine aktif olarak katılmaları ve fizyoterapi seanslarına düzenli olarak devam etmeleri, başarılı bir iyileşme için kritik öneme sahiptir. Bu nedenle, arka çapraz bağ yaralanmaları ciddiye alınmalı ve gerekli tıbbi yardım zamanında alınmalıdır.
Makalemizi okuduğunuz için teşekkürler. Konu hakkında soru ve endişeleriniz olursa Whatsapp iletişim yoluyla bizlerle iletişime geçmeyi ihmal etmeyiniz. Dilerseniz utkuerdemozer.com bağlantısından ana sayfaya dönüş yapabilirsiniz.
