İçindekiler
Patellofemoral kondromalazi, diz kapağı eklemindeki kıkırdaktan kaynaklanan dizin ön tarafında ağrılı ile karakterize bir durumdur. Kondromalazi kıkırdak bozukluğu demektir.
Diz kapağı eklemi, diz kapağı ve uyluk kemiğinin oluğu olan troklea arasında bir eklemdir. Her iki kemiğin eklem yüzeyleri kıkırdak ile kaplıdır.
Kondromalazi veya kıkırdakta hasar, erken kireçlenme oluşumudur. Kıkırdak yüzeyindeki herhangi bir hasar türü, eklem kireçlenmesinin erken başlamasına neden olur.
Patellafemoral Kondromalazi Bulguları Nelerdir?
Diz ekleminde takılma, kilitlenme hissi
Ağrı. Özellikle merdiven inip çıkma gibi diz ekleminin bükülmesini gerektiren hareketler sonrası diz ön ağrısı, ya da uçak, otobüs yolculuğu esnasında uzun süre oturma sonrası ayağa kalkınca ağrı oluşumu.
Kıkırdak bozukluğu hem diz kapağında (diz kapağı) hem de olukta (troklea) oluşabilir.
Patellafemoral Kondromalazi Tedavisi
Ameliyat Dışı Yöntemler
MR görüntüleme ve Röntgen ile kıkırdak hasarının tespiti, yeri ve derecelendirilmesi yapıldıktan sonra, tedaviye başlanır.
Tedavide ilk yapılıcak olan diz kapağına bağlı olan tendonun (Quadriceps) güçlendirilmesidir. Ayrıca çoğu hasta tendonun kasının nasıl aktive edileceğini bilmez. İkinci adım quadriceps kasının aktivasyonunun öğretilmesidir. Patellar kondromalazili çoğu hastada quadriceps kası kısalmıştır. Kısa kas diz kapağını, patellafemoral eklemin yukarısına çekip konumlandırarak, diz kapağının oluğunda yanlış kaymasına sebep olur. Fizyoterapist eşliğinde quadriseps kasının güçlendirilerek kasın esnekliği ile boyu uzatılır. Bu hem patellafemoral eklemdeki basıncı azaltır hem de diz kapağının konumunu normal pozisyonlar.
Kalça kaslarından özellikle abduktor kas grubunun (Gluteus medius-minimus) güçlendirilmesi patellafemoral ağrının giderilmesinde önemli rol aldığını biliyoruz. Çömelme, koşma gibi hareketlerde dizin iç tarafa kaçıp patellafemoral eklemde fazladan yük binmesini bu kasları güçlendirerek ortadan kaldırıyoruz.
Özetleyecek olursam;
Kuadriceps güçlendirilmesi
Kuadriseps kasının boyunun uzatılması
Kalça çevresi kaslarının güçlendirilmesi
İlk yapılması gerekenlerdir.
Patellar Kondromalazide Dizlik Kullanımı
Akut ağrılı vakalarda dizlik kullanımı uygun olabilir. Dizlik kullanımını bunun dışında kendi pratiğimde hastalarıma tavsiye etmiyorum. Nedeni ise özellikle uzun kullanım sonrası kuadriseps kasında tembellik yapıp kasta küçülme yapması(atrofi).
Patelar kondromlazili hastaların çoğu dizlik kullanalım mı diye sorar. Dizlik kullanmak yerine hastalara her zaman kendi dizliğinizi kendiniz yapın yani kasınızı güçlendirin derim.
Patellar Kondromalazide Eklem İçi Enjeksiyonlar Faydalı mıdır?
PRGF (büyüme faktörlerinden zenginleştirilmiş plazma) kendi rutin pratiğimde patellar kondromalazili hastalarıma uyguluyorum. Özellikle yukarıda bahsettiğim egzersiz tedavisi ile birlikte yapıldığında çok daha etkili olduğunu gözlemliyorum.
PRGF enjeksiyonlarının dışında hyalarunat enjeksiyonu da yapılabilir.
Patellar Konrolamazide Ameliyatın Yeri Var mı?
Eğer kıkırdak hasarı diz kapağı ekleminde lokal ise ve yırtılmış zarar görmüş kıkırdak kanat şeklinde (flap) kalkıp takılma yapıyorsa ameliyat gereklidir.
Yapılacak ameliyat kapalı (artroskopik) olarak kıkırdak parçalarının temizlenmesidir. Eğer bu işlem yapılmazsa kıkırdak hasarı daha büyük ve derin bir alana yayılarak kireçlenmeye sebep olur. Kapalı ameliyatla hasarlı kıkırdak temizliği çoğu hastada yeterli olur. Ancak hasar eklemin tamamını içermeyip büyük ise ek işlemler gerekebilir.
Diz Kapağı Çıkığı ile Birlikte Patellar Kondromalazi
Eğer patellar kondromalazi diz kapağı çıkığı ile birlikteyse, diz kapağı çıkığının cerrahi olarak tedavisi ile birlikte patellar kondromalazi tedavisi yapmak gerekir.
Patellar Kondromalazi Sonrası Ameliyat Sonrası Süreç
Hasarlı kıkırdakların kapalı ameliyat ile temizlik ameliyatı olan hastaların rehabilitasyonuna ameliyattan sonraki gün hemen başlanır.
Rehabilitasyonda Aşağıdaki Maddeler Hedeflenir
Kuadriseps kasını aktive etmeyi öğretmek
Diz ekleminin hareket açıklığını sağlamak
Diz kapağının yapışıklığına izin vermemek için diz kapağının hareketliliğini artırmak. Bu önemlidir çünkü temizlenmiş kıkırdak dokularının iyileşebilmesi için yapışıklıkların olmaması gerekir.
Hareketlerin düzenlenmesi. Derin çömelme gibi hareketler diz kapağı ekleminde aşırı stres bindirdiğinden, hastaların bu hareketleri yapmaması şiddetle tavsiye edilir.
Kondisyon bisikleti kullanmak, yürüyüş, yüzme gibi egzersizler ise diz kapağı eklemine düşük stres bindirdiğinden oldukça faydalıdır.
Ameliyat sonrası hasta yakından takip edilip, eklemde şişme varsa bu ultrason altında boşaltılmalıdır. Eklem içi sıvı artışı daha fazla kuadriseps kasının kaybı demektir.
