Her yıl dünya çapında milyonlarca insana artrit(kireçlenme) teşhisi konur. Basitçe tanımlanacak olursa, artrit bir veya daha fazla ekleminizin iltihaplanmasıdır. Hastalıklı bir omuzda bu iltihap, kolunuzu kaldırmayı, saçınızı taramayı veya yüksek bir rafa uzanmayı zorlaştırabilen ağrı ve sertliğe neden olur.
Omuz kireçlenmesinin tam bir tedavisi olmamasına rağmen, birçok tedavi seçeneği mevcuttur. Bunları kullanarak, artritli çoğu insan ağrıyı yönetebilir ve aktif kalabilir.
Omuz eklem kireçlenmesinin beş alt tipi vardır.
İçindekiler
Şekil 1: Sağlıklı omuz kemiklerinin anatomisi
Osteoartrit
"Aşınma ve yıpranma" artriti olarak da bilinen osteoartrit, eklemin eşsiz yapıda olan kıkırdağını tahrip eden bir durumdur. Eklem kıkırdağı aşındıkça yıpranır ve pürüzlü hale gelir ve kemikler arasındaki koruyucu boşluk azalır. Hareket sırasında eklem kemikleri birbirine sürtünerek ağrıya neden olur.
Osteoartrit genellikle 50 yaşın üzerindeki insanları etkiler ve akromiyoklaviküler eklemde glenohumeral omuz ekleminden daha sık görülür.
Romatoit Artrit
Romatoid artrit (RA), vücutta birden fazla eklemi etkileyen kronik bir hastalıktır. Simetriktir, yani genellikle vücudun her iki tarafında aynı eklemi etkiler.
Vücudunuzun eklemleri, eklemi yağlayan ve hareket etmeyi kolaylaştıran sinovyum adı verilen bir doku ile kaplıdır. Romatoid artrit, sinovial dokunun şişmesine neden olur ve bu da eklemde ağrı ve sertliğe neden olur.
Romatoid artrit otoimmün bir hastalıktır. Bu, bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırdığı anlamına gelir. RA'da vücudu enfeksiyondan koruyan savunmalar bunun yerine normal dokuya (kıkırdak ve bağlar gibi) zarar verir ve eklem kıkırdağında geri dönüşümü olmayan hasar bırakır.
Travma Sonrası Artrit
Travma Sonrası Artrit, omzun kırılması veya çıkığı gibi bir yaralanmadan sonra gelişen eklem kırdağı hasarı ile sonuçlanan artrit şeklidir.
Rotator Manşet Yırtığı Artropatisi
Artrit, tedavi edilmemiş uzun süredir devam eden rotator manşet tendon yırtığından sonra da gelişebilir. Yırtılmış olan rotator manşet artık humerus başını glenoid yuvada tutamaz, bunun sonucu olarak humerus yukarı doğru hareket ederek akromiyona sürtünür. Bu, kemiklerin yüzeylerine zarar vererek artritin gelişmesine neden olur.
Büyük bir rotator manşet yırtığı ve ilerlemiş artrit kombinasyonu, şiddetli ağrı ve zayıflığa neden olabilir ve hasta kolunu yana ve yukarıya doğru kaldıramayabilir.
Avasküler Nekroza Bağlı Artrit
Omuz avasküler nekrozu (AVN), humerus başına kan akışı bozulduğunda ortaya çıkan ağrılı bir durumdur. Kemik hücreleri kan akışı olmadan öldüğünden, AVN sonuçta omuz eklem kıkırdağının tahrip olmasına yol açarak, kronik ağrı ve hareket kısıtlılığına sebep olur.
Avasküler nekroz aşamalar halinde gelişir. İlerledikçe, ölü kemik yavaş yavaş çöker, bu da kemiği kaplayan eklem kıkırdağına zarar verir ve artrite yol açar. AVN ilk başta sadece humerus başını etkiler, ancak AVN ilerledikçe humerusun çökmüş başı glenoid adı verilen humerus başının eklemleştiği yere de zarar verir.
AVN'nin nedenleri arasında yüksek doz steroid kullanımı, ağır alkol tüketimi, orak hücreli anemi ve omuz kırıkları gibi travmatik yaralanmalar yer alır. Bazı durumlarda, hiçbir neden belirlenemez; buna idiyopatik AVN denir.
Omuz Eklemi Kireçlenmesinin Semptomları
Ağrı: Omuz artritinin en sık görülen semptomu ağrıdır. Bu ağrı aktivite ile şiddetlenir ve zamanla giderek kötüleşir. Ağrının yeri, hangi omuz ekleminin etkilendiğine bağlı olarak değişecektir:
Glenohumeral omuz eklemi etkilenirse, ağrı omuzun yanında veya arkasında ortalanır ve havadaki değişikliklerle şiddetlenebilir. Hastalar eklemde derin bir ağrıdan şikayet ederler.
Akromiyoklaviküler (AC) eklemdeki artrit ağrısı, omuzun üst kısmına odaklanır. Bu ağrı bazen yayılabilir veya boyun tarafına doğru ilerleyebilir.
Hem glenohumeral hem de AC eklemleri etkilenirse romatoid artritli kişlerde görüldüğü gibi tüm omuz boyunca ağrı çekebilir.
Hastalık ilerledikçe omuzun herhangi bir hareketi ağrıya neden olur. Gece ağrısı yaygındır ve uyumak zor olabilir.
Hareket Kısıtlılığı: Sınırlı hareket başka bir yaygın semptomdur. Saçınızı taramak için dahi kolunuzu kaldırmanız veya bir rafa uzanmanız zorlaşabilir.
Krepitus: Omzunuzu hareket ettirirken bir gıcırdama, tıklama veya çatlama sesi duyabilirsiniz. Bu ses bazen ağrılıdır ve diğer insanların duyabileceği kadar yüksek olabilir.
Bulgular
Sıklıkla muayene sırasında aşağıdaki bulgular ile karşılaşırız:
Kaslarda zayıflık (atrofi), dokunma ile omuzda hassasiyet, pasif ve aktif (kendi kendine yönlendirilen) hareket aralığının azalmış olması, eklemi çevreleyen kaslarda, tendonlarda ve bağlarda herhangi bir yaralanma belirtisi, önceki yaralanmaların veya ameliyatların belirtileri, diğer eklemlerin tutulumu (romatoid artrit belirtisi), hareketle birlikte krepitus (eklem içinde gıcırtı hissi) eklem üzerine basınç uygulandığında ağrı
Radyolojik Görüntüleme Yöntemleri
Röntgenler çeşitli artrit formlarını ayırt etmeye yardımcı olabilirler.
Artritli bir omuzun röntgeni, eklem boşluğunun daralmasını, kemikteki değişiklikleri ve kemik çıkıntılarının (osteofit) oluşumunu gösterecektir.
Bazen tanıyı kesinleştirmek için eklem içine lokal anestezi yaparız, ağrının geçici olarak geçmesi omuz eklemi tanısını güçlendirir.
Tedavi Çeşitleri
Ameliyat Dışı Tedavi Yöntemleri
Diğer artritik durumlarda olduğu gibi, omuz artritinin başlangıç tedavisi cerrahi değildir.
Dinlenme veya aktivitelerde değişiklik. Ağrıya neden olmamak için kolunuzu hareket ettirme şeklinizi değiştirmeniz gerekebilir. (Aktivite modifikasyonu) Fizyoterapi ve egzersizler omuzunuzdaki hareket aralığını kısmi olarak iyileştirebilir. Ağrı kesici ilaçlar inflamasyonu ve ağrıyı azaltabilir. Omuzdaki kortikosteroid enjeksiyonları, iltihabı ve ağrıyı önemli ölçüde azaltabilir.
İltihabı azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için günde iki veya üç kez omzunuza 20 ila 30 dakika buz uygulaması yapılabilir.
Cerrahi Tedavi
Eğer omuz ağrınız hayat kalitenizi bozacak kadar şiddetliyse ve cerrahi olmayan tedavi yöntemleri ile geçmiyorsa cerrahi tedavi gündeme gelmelidir.
Artroskopi: Hafif glenohumeral artrit vakaları artroskopi ile tedavi edilebilir. Mini bir kamera ile omuz eklemine girilip, eklem kıkırdağı ve tendonlar değerlendirilir.İşlem sırasında eklemin içi temizlenir. İşlem ağrıyı kesse de eklemdeki artriti ortadan kaldırmaz. Artrit ilerlerse, gelecekte daha fazla ameliyat gerekebilir.
Omuz eklemi protez uygulamaları:
Omuz ekleminin ileri artriti, omuz protez cerrahisi ile tedavi edilebilir. Bu işlemde omuzun hasarlı kısımları çıkarılır ve protez ile değiştirilir. Protez ameliyatı seçenekleri şunları içerir:
Parsiyel omuz protezi: Sadece humerusun başı yapay bir bileşenle değiştirilir.
Total omuz protezi: Hem humerus başı hem de glenoid değiştirilir. Glenoide plastik bir kap takılır ve humerusun tepesine metal bir top takılır.
Ters total omuz protezi: Ters total omuz protezinde, soket ve metal top, geleneksel total omuz protezinin yerleşim yerlerinin farklı yapılması ile oluşturulur. Metal top glenoide sabitlenir ve plastik kap humerusun üst ucuna sabitlenir. Manşet yırtığı artropatisi olan kişilerde ters total omuz protezi daha iyi sonuç verir çünkü kolu hareket ettirmek için rotator manşete değil farklı kaslara dayanır.
