Aşil tendonu vücuttaki en büyük tendondur. Baldır kaslarınızı topuk kemiğinize bağlar ve yürürken, koşarken, merdiven çıkarken, zıplarken ve parmak uçlarınızda ayakta durduğunuzda kullanılır. Aşil tendonu koşma ve zıplamadan kaynaklanan büyük streslere dayanabilmesine rağmen, aşırı kullanım ve dejenerasyonla ilişkili bir durum olan tendinite de eğilimlidir.
Tendinit nedir?
Basitçe tanımlamak gerekirse tendinit, bir tendonun iltihaplanmasıdır. Enflamasyon, vücudun yaralanma veya hastalığa verdiği doğal tepkidir ve sıklıkla şişmeye, ağrıya veya tahrişe neden olur.
Tendonun hangi kısmının iltihaplandığına bağlı olarak iki tür Aşil tendiniti vardır.
İnsersiyonel Olmayan Aşil Tendiniti
İnsersiyonel olmayan Aşil tendinitinde, tendonun orta kısmındaki lifler küçük yırtıklar (dejenere), şişlik ve kalınlaşma ile parçalanmaya başlamıştır.
Tendonun orta kısmındaki tendinit daha çok genç ve aktif insanları etkiler.
İnsersiyonel Aşil Tendiniti
İnsersiyonel Aşil tendiniti, tendonun topuk kemiğine bağlandığı tendonun uç kısmını içerir.
Hem insersiyonel olmayan hem de insersiyonel Aşil tendinitinde hasarlı tendon lifleri de kireçlenebilir (sertleşebilir). Kemik mahmuzları (ekstra kemik büyümesi) sıklıkla insersiyonel Aşil tendiniti ile oluşur.
Tendonun topuk kemiğine bağlandığı yeri etkileyen tendinit, aktif olmayan hastalarda bile her an ortaya çıkabilir. Bununla birlikte, çoğu zaman, yıllarca aşırı kullanımdan kaynaklanır (uzun mesafe koşucuları, kısa mesafe koşucuları).
Aşil tendinitinin Sebepleri
Aşil tendiniti tipik olarak belirli bir yaralanma ile ilişkili değildir. Sorun, tendonun maruz kaldığı tekrarlayan stresten kaynaklanır. Bu genellikle vücudumuzun hazır olmadan, kapasitemizi aştığımızda olur. Ancak diğer faktörler, aşağıdakiler dahil olmak üzere tendinit geliştirme olasılığını artırabilir:
Egzersiz aktivitesinin miktarında veya yoğunluğunda ani artış - örneğin, vücudunuza yeni mesafeye alışma şansı vermeden her gün koştuğunuz mesafeyi birkaç kilometre artırmak, hazır olmadan interval antrenmanları yapmak, alışık olmayan zeminde koşmak gibi.
Sıkı baldır kasları - Sıkı baldır kaslarına sahip olmak ve aniden agresif bir egzersiz programına başlamak Aşil tendonu üzerinde ekstra stres yaratabilir.
Kemik dikeni - Aşil tendonunun topuk kemiğine bağlandığı ekstra kemik büyümesi tendona sürtünerek ağrıya neden olabilir.
Doktor Muayene bulguları
Aşil tendonu boyunca veya topuğunuzun arkasında şişme
Aşil tendonunun kalınlaşması veya büyümesi
Topuğunuzun arkasındaki tendonun alt kısmında kemikli çıkıntılar (insersiyonel tendinit)
Maksimum hassasiyet noktası
Tendonun ortasında ağrı (yerleşmeyen tendinit)
Tendonun alt kısmında topuğunuzun arkasında ağrı (insersiyonel tendinit)
Bileğinizde sınırlı hareket aralığı - özellikle, ayağınızı esnetme yeteneğinin azalması
Görüntüleme Yöntemleri
Doktorunuz semptomlarınızın Aşil tendinitinden kaynaklandığından emin olmak için görüntüleme testleri isteyebilir.
Röntgen
Röntgen ile kemiklerin net görüntülerini sağlanır. Röntgen ile Aşil tendonunun alt kısmının kireçlenip kireçlenmediğini veya sertleşip sertleşmediğini anlaşılabilir. Bu kireçlenme, insersiyonel Aşil tendinitini gösterir. İnsersiyonel olmayan şiddetli Aşil tendiniti vakalarında, tendonun orta kısmında da kireçlenme olabilir.
Manyetik Rezonans Görüntüleme (MRI)
Aşil tendinitini teşhis etmek için manyetik rezonans görüntüleme (MRG) gerekli olmasa da, ameliyatın planlanması için önemlidir. MRI taraması, tendondaki hasarın ne kadar şiddetli olduğunu gösterebilir. Ameliyat gerekliyse, doktorunuz tendon hasarının miktarına göre prosedürü seçecektir.
Tedavi
Cerrahi Olmayan Tedavi
Çoğu durumda, cerrahi olmayan tedavi seçenekleri ağrının giderilmesini sağlar, ancak semptomların tamamen geçmesi birkaç ay sürebilir. Erken tedavide bile ağrı 3 aydan uzun sürebilir. Tedaviye başlamadan birkaç ay önce ağrınız varsa, tedavi yöntemlerinin sürekliliği 6 ay gerektirebilir.
Dinlenme
Ağrıyı azaltmanın ilk adımı, ağrıyı daha da kötüleştiren aktiviteleri azaltmak veya hatta durdurmaktır. Düzenli olarak yüksek etkili egzersizler (koşma gibi) yaparsanız, düşük etkili aktivitelere geçmek Aşil tendonu üzerinde daha az stres yaratacaktır. Bisiklet, eliptik egzersiz ve yüzme gibi çapraz antrenman aktiviteleri, aktif kalmanıza yardımcı olacak düşük etkili seçeneklerdir.
Buz
Aşil tendonunun en ağrılı bölgesine buz koymak faydalıdır ve gün boyunca ihtiyaç duyulduğunda yapılabilir. Bu, 20 dakikaya kadar yapılabilir ve cilt uyuşursa daha erken durdurulmalıdır.
Ağrı kesici ilaç Kullanımı
Non-steroid anti inflamatuvar ilaçlar ağrı ve şişliği azaltır. Bununla birlikte, dejenere tendonun kalınlaşmasını azaltmazlar. Bu tür ilaçları uzun süreli kullanmak için doktorunuza mutlaka başvurmanızı tavsiye ederim.
Egzersiz yapmak
Aşağıdaki egzersiz baldır kaslarını güçlendirmeye ve Aşil tendonu üzerindeki stresi azaltmaya ve de tendonun kanlanmasını artırıp iyileşmesine yardımcı olurlar.
Kalf germe egzersizi
Bir diziniz düz ve topuk yere değecek şekilde duvara yaslanın. Diğer bacağı diz bükülü olarak öne yerleştirin. Baldır kaslarını ve topuk kordonunu germek için kalçalarınızı kontrollü bir şekilde duvara doğru itin. Pozisyonu 10 saniye basılı tutun ve rahatlayın. Bu egzersizi her ayak için 20 kez tekrarlayın. Germe sırasında baldırda kuvvetli bir çekme hissedilmelidir.
Eksantrik Güçlendirme Protokolü
Eksantrik güçlendirme, bir kası uzarken kasılma (sıkılaştırma) olarak tanımlanır. Eksantrik güçlendirme egzersizleri, doğru yapılmazsa Aşil tendonuna zarar verebilir. İlk önce bir fizyoterapist gözetiminde yapılmasını tavsiye ederim. Bir terapistle uzmanlaştıktan sonra, egzersizler evde yapılabilir. Bu egzersizler biraz rahatsızlığa neden olabilir, ancak dayanılmaz olmamalıdır.
Bilateral Heel Drop
Ayağınızın sadece ön yarısı merdivenin üzerinde olacak şekilde, bir merdivenin veya dengeli bir yükseltilmiş platformun kenarında durun. Bu pozisyon, topuğunuzun merdivene çarpmadan yukarı ve aşağı hareket etmesini sağlayacaktır. Düşmeyi ve yaralanmayı önlemek için doğru şekilde dengelendiğinizden emin olun. Dengenize yardımcı olması için bir korkuluktan tutunabilirsiniz.
Topuklarınızı yerden kaldırın, ardından topuklarınızı yavaşça mümkün olan en düşük noktaya indirin. Bu adımı 20 kez tekrarlayın. Bu egzersiz yavaş ve kontrollü bir şekilde yapılmalıdır. Hızlı hareket tendona zarar verme riski yaratabilir. Ağrı düzeldikçe, her elinizde küçük bir ağırlık tutarak egzersizin zorluk seviyesini artırabilirsiniz.
Single Leg Heel Drop
Bu egzersiz, tüm ağırlığınızın bir bacağa odaklanması dışında, bilateral topuk düşürmeye benzer şekilde gerçekleştirilir. Bu sadece iki taraflı topuk düşüşü hakim olduktan sonra yapılmalıdır.
Tendon İnjeksiyonları
Kortizon İnjeksiyonu
Bir steroid türü olan kortizon, güçlü bir anti-enflamatuar ilaçtır. Aşil tendonuna kortizon enjeksiyonları nadiren tavsiye edilir çünkü tendonun yırtılmasına (yırtılmasına) neden olabilirler.
Özellikle insersiyonel aşil tendinitinde eşlik eden aşil önü bursiti varsa yapılması tavsiye dilebilir.
PRP(Platelet Rich Plasma)ve PRGF(Plasma Rich in Growth Factors)enjeksiyonları
Kişinin kendi kanından trombositlerin ayrıştırılması işlemi ile elde edilen seruma PRP denir. PRGF ise bu serumdaki trombositlerin içindeki büyüme faktörlerinin (Growth Factor) başka bir yöntem ile hücrelerin içinden çıkarılıp serbest hale getirilmesi ile hazırlanır. PRP den en önemli farkı büyüme faktörleri ve doku tamiri için gerekli olan proteşnlerin yüksek konsantrasyonudur. Aşil tendinitinin tedavisinde hastaya göre bu iki yöntemden birini karar verilir.
Destekleyici ayakkabılar ve ortezler
İnsersiyonel Aşil tendinitinden kaynaklanan ağrıya genellikle bazı ayakkabılar ve ortotik cihazlar yardımcı olur. Örneğin topuğun arkasında daha yumuşak olan ayakkabılar tendonun tahrişini azaltabilir. Ek olarak, topuğun bir tabanlık yardımı ile kaldırılması tendondaki gerilmeyi dolaysıyla stresi azaltır.
Topuk kaldırmaları, aynı zamanda insersiyonel tendiniti olan hastalar için de çok faydalıdır çünkü topuğu, sürtünmenin meydana gelebileceği ayakkabının arkasından uzaklaştırabilirler.
Topuk kaldırma gibi, silikon Aşil kılıfı da ayakkabının arkasındaki tahrişi azaltabilir.
Ağrınız şiddetli ise doktorunuz kısa bir süre için yürüyüş botu önerebilir. Bu, tendona herhangi bir tedavi başlamadan önce dinlenme şansı verir. Uzun süre bot kullanımı tavsiye edilmez, çünkü baldır kasını zayıflatabilir.
Cerrahi tedavi
Ameliyat, Aşil tendinitini ancak 6 aylık cerrahi olmayan tedaviden sonra ağrı düzelmiyorsa hafifletmek için düşünülmelidir. Spesifik ameliyat türü, tendinitin konumuna ve tendonun hasarının miktarına bağlıdır.
Gastroknemius gevşetme
Bu baldır (gastroknemius) kaslarının cerrahi olarak uzatılmasıdır. Sıkı baldır kasları Aşil tendonuna artan baskı uyguladığından, bu prosedür, sürekli gerilmesine rağmen ayaklarını esnemede hala zorluk çeken hastalar için yararlıdır.
Gastroknemius gevşetme ameliyatında baldırı oluşturan iki kastan biri ayak bileğinin hareketini artırmak için uzatılır. Prosedür, geleneksel, açık bir kesi ile veya daha küçük bir kesi ve küçük bir kamera içeren bir endoskop ile gerçekleştirilebilir.
Gastrokinemius gevşetilmesinin komplikasyon oranları düşüktür.
Gastroknemius gevşetilmesi hasarlı dokunun çıkarılması anlamına gelen debridman veya olmadan gerçekleştirilebilir.
Debridman ve onarım
Eğer tendonun% 50'den az hasarı var ise bu prosedür uygulanır. Bu operasyonun amacı Aşil tendonunun hasarlı kısmını çıkarmaktır. Tendonun sağlıksız kısmı çıkarıldıktan sonra, kalan tendon dikişlerle onarılır.
İnsersiyonel tendinitte kemik çıkıntısı da çıkarılır. Bu durumlarda tendonun onarımı, Aşil tendonunu bağlandığı topuk kemiğine tutmaya yardımcı olmak için metal veya eriyebilir vidaların kullanılmasını gerektirebilir.
Debridman ve onarımdan sonra, çoğu hastanın 2 hafta içinde çıkarılabilir bir botla yürümesine veya alçıya geçmesine izin verilir, ancak bu süre tendondaki hasar miktarına bağlıdır.
Tendon transferi ile Debridman
Tendonun % 50'den fazla hasarı varsa bu ameliyat uygulanır. Aşil tendonunun% 50'den fazlasının sağlıklı olmadığı ve çıkarılması gereken durumlarda, tendonun kalan kısmı tek başına işlev görecek kadar güçlü değildir. Kalan tendonun kopmasını önlemek için Aşil tendonu transferi gerçekleştirilir. Ayak başparmağının aşağı inmesine yardımcı olan tendon, hasarlı tendona güç katmak için topuk kemiğine transfer edilir.
Yapılan bu işlem büyük bir işlem gibi gelse de, ayak başparmağı yine de hareket edebilecek ve çoğu hasta yürüme ya da koşma biçiminde bir değişiklik fark etmeyecektir.
Tendonun hasar derecesine bağlı olarak, bazı hastalar rekabetçi sporlara veya koşmaya dönemeyebilir.
İyileşme
Çoğu hasta ameliyattan iyi sonuç alır. Cerrahi iyileşmedeki ana faktör, tendondaki hasarın miktarıdır. Hasarlı tendon miktarı ne kadar fazla olursa, iyileşme süresi o kadar uzun olur ve bir hastanın spor aktivitesine geri dönme olasılığı o kadar düşük olur.
Fizyoterapi, iyileşmenin önemli bir parçasıdır. Birçok hasta ağrısız hale gelmeden önce 12 aylık rehabilitasyona ihtiyaç duyar.
